Doxturluq Oqughanlarning Amirkigha Kilish Yolliri

Memet Emin

Amirka Jungguo qatarliq nurghun dowletlerning Tibbi Mekteplirini toluq itirap qilidighan bolup, u mekteplerde oqughan oqughichilarnimu oxshashla doktur yeni MD (Doctor of Medicine, 医学博士) dep tonidu. Chetelde tibbi mektepni putturgen oqughuchilar eger Amirkigha kilip doxtur bolmaqchi bolsa tamamen mumkin. Sherit Amirkida tibbi mektepni putturgen oqughichilargha oxshash USMLE digen imtahandin otup yaxshi netijige irishishi, we doxturxana tipip 3 yildin 4 yil residency (Ju Yuan Yi Shi, 住院医生) bolushi kirek. Eger shundaq qilalisa oxshashla doxtur bolalaydu.

Jungguoda, Hindistanda, Pakistanda we bashqa munasiwetlik dowletlerde tibbi mektepni putturgen kopligen oqughuchilar, Amirkida qayta tibbi mektepte oqumayla esli dowlettiki diploma bilen doxtur bolup ishlimekte.
Jungguoda Doxturluq Mektepni putturgenler Amirkigha kilip oqumaqchi bolsa qandaq qilish kirek digende, Jungguoda alghan baklawurluq diplomisini MD dep qarap, doxturluq bilen munasiwetlik (Bioscience or health science, 生物科学) penler dahirside biwaste PhD ge iltimas qilsa bolidu. Shunga Jungguoda tibbi mektepni putturgenler eger Amirkigha kilip oqumaqchi bolsa, eger sherit sharahiti toshqan exwal astida, ozini MD dep hisaplap biwaste PhD gha isltimas qilsa bolidu.

Amirkida xizmet tipish asan bolghan doxturluq bilen munasiwetlik kesipler Biochemistry  (生物化学), Biology(生物学), Genetics 遗传学, Histology (组织学), Immunology  (免疫学),  Microbiology  (微生物学), Bacteriology ( 细菌学), Virology  ( 病毒学), Molecular Biology   (分子生物学), Molecular Biophysics  (分子生物物理学), Pathology  ( 病理学) , Pathophysiology ( 病理生理学), Pharmacology   (药理学), Physiology   (生理学).

Eger siz Jungguoda yuqarqi kesiplerde oqup PhD alghan bolsingiz, Amirkigha kilishingiz asangha toxtaydu, yaki Amirkigha kilip yuqarqi kesiplerde PhD oqusingiz oqush putturgendin kiyin xizmet tipish, Amirkida turup qilish yishil qarti yeni Green Card  ilishingiz qiyin emes.

Eger siz Jungguoda Doxturluq Mektiwide oqup, Amirkigha xizmet qilish uchun kelmekchi bolsingiz, bumu tamamen mumkin. Buning ikki xil yoli bar bolup, biri J1 viza bilen Visiting Scholar (Jiao huan xue Ji, 交换学者) yaki Post-doc (博士后) bolup kilish, yene bir H-1B viza yeni hizmet vizisi bilen post-doc bolup kilish. Bulardiki asasliq sheritlerning biri Engilizchide yaxshi bolush (biraq TOEFL telep qilinmaydu, eghiz tili yaxshi bolsa bolidu), ikkinjisi Jungguoda doxturluq tetqiqat xizmiti bilen shughullinip baqqan, shundaqla maqale ilan qilip baqqan bolush kirek. Birer mukapat ilip baqqan bolsa tiximu yaxshi. Bu ikki hil viza ichide J1 vizini ilish bir az asan bolup, bu vizagha iltimas qilghanlar san cheklimisige uchirmaydu, biridighan muhash towen. H-1B viza sel tes bolup, san cheklimisi bar, biridighan muhashi adette J1 gha nisbeten sel yuquri. Amirkida oqush putturgen chetelliklermu bir mezgil mushu viza bilen Amirkida turup hizmet qilidu.

Amirkida adem alidighan organlargha adem ilishta aldi bilen Amirkiliq yaki Amirkida menguluk turush hoquqi barlarni yeni green cardti barlarni ilish telep qilinidighan bolup, chetellikni yallap ishlitishning sheritliri towendikilerdin ibaret. (1) Yuquri sewiyelik towen muhashliq kishiler. Yeni biridighan muhashi towen bolghanchqa Amirkidiki oxshash melumatliq kishiler bu xizmetni qilishni xalimighan bolushi kirek. (2) Amirkida kem uchiraydighan qol hunerwen yaki yoqap kitish ihtimali bolghan kesip bilen shughallanghuchilar. (3) Amirkiliqlar qilishni halimaydighan ighir, japaliq, xeterlik xizmetler bilen shughullanghuchilar. (4) Amirkida shu kesip bilen shughullinidighan adem yitishmeywatqan kesiptikiler, mesilen sistiralar.

Amirkida doxturluq mektepni putturgen yaki munasiwetlik penler boyiche PhD unwani alghanlarning kopunchisi chetelliklerge bergen towen muhashqa ishlimigenliki uchun, Amirkidiki nurghun unvirsitlar we tetqiqat organliri her yili koplep cheteldin adem ilishqa muxtaj. Ali mektep we tetqiqat organlirining kopunchisi ixtizadi kirim kelturmeydighan hem Amirkining dowlet ghezinisidin kelgen pul bilen tetqiqat ilip baridighan organ bolghanchqa, Amirka hokumitining ulargha alahide siyasiti bar, yeni ular towen muhashliq chetel mutexesislirini yallap ishlitish hoquqidin alahide behriman bolidighan orunlar hisaplinidu. Adettiki ixtizadi kirim kelturdighan organlar yaki qizziq kesiplerning muhash olchimi yuquri bolghachqa, bu xildiki xizmetlerni qilishni xalaydighan kishiler kop, riqabet kuchluk, shunga bu organlarning cheteldin adem yallap ishlitishining hajiti yoq, yeni ular bermekchi bolghan muhashqa Amirkidin koplep adem tipilidu.

Amirkigha Kilishte Muhim Bolghan Viza Turliri

F-1 viza asasliqi Amirkigha kilip oqumaqchi bolghan oqughichilargha birilidu. Bu vizini ilish uchun TOEFL, GRE lardin yuquri netije bolushi, Amirka tereptin oqush mukapat puligha irishken bolushi kirek. Bu xil vizining Amirkigha kilishtiki inawetlik waxti adette 6 aydin 1 yilghiche bolup, Amirkigha kelgendin kiyin I-20 ning inawetlik waxti qanche uzun bolsa, Amirkida shunche uzun turghuli bolidu. Bu viza bilen Amerkigha kelgenler, heptisige adette 20 saet qanunluq ishlex hoquqigha ige. Bu xil viza bilen kelgenler, Amirkigha kelgendin kiyin eger mektep almashturmaqchi bolsa, qbaramqchi bolghan mektep qobul qilsila, mektep yaki kesip almashturghuli bolidu.

F-2 viza F-1 viza alghuchining ayali we balisigha birilidighan viza bolup, bu xil viza bilen kelgenlerning, Amirkida turush waxti putunley F-1 vizigha baghliq. F-1 vizining waxti toshsa bu vizining waxtimu tepbi axirlishidu. Bu xil viza bilen Amirkida qanunluq ishligili bolmaydu.

J-1 viza Amirkigha kilip bilim ashurmaqchi bolghanlar yeni visiting scholar" (Jiao huan xue Ji, 交换学者) ge birilidu. Adette eng uzun bolghanda 3 yil bolidu. 3 yildin kiyin adette choqum esli dowletke qaytip kitish telep qilinidu. Eger Amirkida dawamliq turmaqchi bolsa, esli dowliti (Home Country) din "kochurum" (J-1 waiver) qilishi kirek. Bu viza bilen xalighanche xizmet qilghili bolmaydu. Eger bashqa orungha almashmaqchi bolsa, qarshi terep bu kishige qaytidin J-1 viza iltimas qilip birishi kirek. Eger bashqa vizigha almashturmaqchi bolsa, aldi bilen kochurum (J-1 waiver) qilishi kirek.

J-2 viza J-1 viza alghuchining ayali yaki irige we balisigha birilidighan viza bolup, bu viza bilen Amirkigha kelgenlerning Amirkida turush waxti J-1 vizigha baghliq. J-1 viza kochurum qilinsa bu viza bilen kelguchimu tebi halda kechurum qilinidu. Bu xil viza bilen Amerkigha kelgenler Amirkining Kochmen Idarisidin xizmet qilix kinishkisige iltimas qilip testiqlanghandin kiyin xalighan orunda qanunluq xizmet qilghili bolidu.

H-1B viza xizmet vizisi bolup, asasliqi yuquri pen texnika xadimliri, alahide qol hunerwen yaki Amirkida kem uchuraydighan kesiptiki ishchi xizmetchilerge (kol hunerwenlerge, sistiralargha), mutixesislerge we shundaqla bezi dini hizmetchilerge birilidu. Bu viza bilen Amirkida menguluk turush hoquqigha (Green Card) iltimas qilghili bolidu. Bu xil viza bilen Amirkigha kelgenlerning Amirkida turush waxti adette 3 yil, eng uzun bolghanda 6 yil bolidu. Bu 6 yil ichide choqum Green Cardqa iltimas qilish kirek, bolmisa Amirkidin ayrilip kitish kirek. 6 yil toshqandin kiyin bu vizigha qayta iltimas qilighili bolmay.

H-4 viza H-1 viza alghuchining ayali yaki iri we balisigha birilidighan viza bolup, bu viza bilen Amirkigha kelguchining Amirkida turush wahti putunley H-1 viza alghuchigha baghliq bolidu. Bu xil viza bilen Amirkida qanunluq ishligili bolmaydu.